Chorby sercowo-naczyniowe stanowią główną przyczynę zgonów i korzystania z opieki zdrowotnej w krajach wysoko rozwiniętych gospodarczo. Podwyższone stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (tzw. "złego" cholesterolu) oraz triglicerydów we krwi jest modyfikowalnym czynnikiem ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Leczenie zaburzeń lipidowych jest głównym celem w prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Dane literaturowe pokazują jednak, że nawet 60% pacjentów zgłasza nietolerancję statyn, czyli najczęściej przepisywanych leków obniżających poziom cholesterolu we krwi. Znalezienie zatem dobrze tolerowanej terapii alternatywnej w leczeniu zaburzeń lipidowych jest bardzo ważne. I tu z pomocą przychodzi bergamota. 

Co to jest bergamota?

Pomarańcza bergamota (Citrus Bergamia) jest inaczej nazywana bergamotą lub bergamotką, od nazwy włoskiego miasta Bergamo. Bergamota jest rośliną endemiczną występującą w regionie Kalabrii w południowych Włoszech, ktora zaliczana jest do rodziny rutowatych (Rutaceae). Owoce bergamoty mają żółtozieloną barwę oraz charakterystyczny cierpki i gorzki smak, dlatego nie należą one do owoców deserowych. Bergamota różni się od innych owoców cytrusowych składem i wartością odżywczą, a już zwłaszcza wysoką zawartością flawonoidów (głównie flawanonów i flawonów). W białej skórce oraz soku z bergamoty znajdują się liczne substancje bioaktywne (przede wszystkim flawonoidy i glikozydy), takie jak neoeriocytryna, neohesperydyna, naringina, rutyna, neodiosmina, rhoifolina i poncirina. Olejki eteryczne pozyskiwane ze skórki owoców bergamotki są powszechnie stosowane w produktach spożywczych, farmaceutycznych i kosmetycznych.

Bergamota - właściwości 

Przeprowadzone badania wskazują, że bergamota może wykazywać szerokie spektrum właściwości biologicznych i farmakologicznych w organizmie człowieka. Dzięki dużej zawartości antyoksydantów, bergamota wywiera pozytywny wpływ na gospodarkę lipidową i węglowodanową oraz funkcje śródbłonka naczyń krwionośnych. Wśród najważniejszych właściwości bergamoty wymienia się działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe, przeciwcukrzycowe, przeciwdrobnoustrojowe, przeciwstarzeniowe, przeciwnowotworowe, immunostymulujące, kardioprotekcyjne, rozszerzające naczynia krwionośne, hamujące namnażanie komórek nowotworowych oraz obniżające stężenie cholesterolu i glukozy we krwi.

Wpływ bergamoty na cholesterol

Badania wykazały, że bergamota jest skuteczna w walce z podwyższonym cholesterolem. Przyjmowanie doustnych preparatów zawierających standaryzowaną kompozycję polifenoli pozyskiwanych z bergamoty w dobowej dawce 500 lub 1000 mg przez okres przynajmniej 30 dni przyczynia się do znaczącej poprawy wszystkich parametrów lipidogramu. Wyniki dotychczasowych badań z udziałem ludzi pokazały, że antyoksydanty pochodzące z bergamoty powodują:

• Spadek cholesterolu całkowitego od 12 do 31%,
• Spadek cholesterolu frakcji LDL od 8 do 41%,
• Spadek triglicerydów od 11 do 40%,
• Wzrost cholesterolu frakcji HDL od 16 do 40%.

Bergamota zmniejsza stężenie cholesterolu frakcji LDL we krwi, podobnie jak ekstrakt z fermentowanego czerwonego ryżu - monakolina K (redukcja poziomu LDL o 15 -25%), berberyny (o 15-20%) oraz steroli roślinnych (o 8-12%). Stwierdzono również, że stosowanie polifenoli bergamotowych w połączeniu ze statynami (rosuwastatyną lub simwastatyną) w niższych dawkach prowadzi do identycznej poprawy lipidogramu, jaką można osiągnąć przy wyższych dawkach tych leków obniżających poziom cholesterolu we krwi. Oznacza to, że bergamota wzmacnia działanie i skuteczność leczenia statynami oraz stanowi alternatywę dla pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi, którzy nie tolerują wysokich dawek tych najczęściej przepisywanych leków przeciwcholesterolowych. Część osób zastanawia się, w jaki dokładnie sposób bergamotka działa na cholesterol. Otóż bergamota zawiera flawanony, które podobnie jak statyny hamują aktywność reduktazy HMG-CoA, czyli ważnego enzymu wątrobowego, regulacjącego wytwarzanie cholesterolu w ludzkim organizmie. Polifenole zawarte w bergamocie nie tylko zmniejszają wątrobową produkcję cholesterolu, lecz także zwiększają jego wydalanie z organizmu wraz z kałem.

Wyciąg z bergamotki na cholesterol - dawkowanie

Dostępny w sklepach sok z bergamotki charakteryzuje się wysoką zawartością flawonoidów, szczególnie flawanonów i flawonów w porównaniu z innymi owocami cytrusowymi. Wyciąg z bergamotki standaryzowany na zawartość polifenoli zawiera taką samą kompozycję flawonoidów, jak sok bergamotowy, jednakże ich stężenie jest ponad 200 razy większe. Fachowa literatura donosi, iż wyciąg z bergamotki standaryzowany na zawartość polifenoli wykazuje korzystny wpływ na poziom cholesterolu i triglicerydów we krwi, gdy jest stosowany doustnie w dawce od 500 mg do 1500 mg na dobę przez okres od 30 do 180 dni. Wyciąg z bergamotki przyczynia się do obniżenia poziomu cholesterolu frakcji LDL o 25%, gdy jest stosowany w dawce 500 mg i nawet o 40% przy zastosowaniu dobowej dawki wynoszącej 1000 mg. Zalecane dawki wyciągu z bergamotki korzystnie wpływają nie tylko na lipidogram (stężenie cholesterolu całkowitego, frakcji LDL i HDL oraz triglicerydów), lecz również na masę ciała, próby wątrobowe, markery stanu zapalnego (np. hs-CRP) i poziom glukozy we krwi.

Bergamotka na cholesterol - opinia Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego

Zdaniem ekspertów Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, wyciąg z bergamotki zawierający polifenole korzystnie wpływa na lipidogram i stężenie glukozy we krwi oraz funkcje śródbłonka naczyń krwionośnych. Skuteczność terapii preparatami zawierającymi flawonoidy bergamotowe jest porównywalna z leczeniem statynami w małej dawce. Bardzo ważne jest to, że bergamotka nie powoduje żadnych negatywnych skutków ubocznych, nawet gdy jest stosowana przez 6 miesięcy. Oznacza to, że wyciąg z bergamotki stanowi ważną alternatywę dla tradycyjnego leczenia farmakologicznego, a już zwłaszcza u pacjentów nietolerujących statyn, u których stężenie cholesterolu frakcji LDL jest podwyższone o 20-40%.

Wyciąg z bergamotki nie tylko na cholesterol

Bergamota wykazuje prozdrowotny wpływ na organizm człowieka. Po wyciąg z bergamotki mogą sięgać nie tylko osoby z podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi, lecz także pacjenci z insulinoopornością, cukrzycą typu 2, a nawet niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby (NAFLD). Kto może zatem poważnie zainteresować się bergamotą?   

• Osoby o niskim lub umiarkowanym zagrożeniu chorobami sercowo-naczyniowymi, u których stwierdza się podwyższony poziom cholesterolu LDL o 20-40% w porównaniu do normy laboratoryjnej.
• Osoby z zaburzeniami lipidowymi o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu, u których nie ma jeszcze potrzeby włączania leków obniżających cholesterol (np. statyn).
• Osoby kategorycznie odmawiające przyjmowania leków z grupy statyn.
• Pacjenci źle tolerujący leczenie statynami.
• Pacjenci, u których nie można zastosować wyższej dawki statyny.
• Chorzy z niealkoholową stłuszczeniową chorobą wątroby.
• Pacjenci z zespołem metabolicznym.
• Osoby z upośledzoną tolerancją glukozy i nieprawidłowym stężeniem glukozy we krwi na czczo.
• Chorzy na cukrzycę typu 2, u których występują zaburzenia erekcji.

Bergamota zdecydowanie tak, lecz pamiętajmy o tym, że najskuteczniejsza jest dieta na obniżenie cholesterolu

Jasne jest, że aby zadbać o swój lipidogram i jednocześnie chronić się przed chorobami sercowo-naczyniowymi warto w pierwszej kolejności zadbać o fundamenty, czyli zacząć regularnie uprawiać sport, odpowiednio długo spać i przestrzegać sposobu odżywiania opartego o wzorzec diety śródziemnomorskiej. Natomiast dopiero w drugiej kolejności można zacząć zastanawiać się nad zastosowaniem preparatów popartych dowodami naukowymi o wysokim stopniu wiarygodności, takich jak choćby wyciąg z bergamotki. Właściwy sposób odżywiania charakteryzujący się przede wszystkim marginalną ilością produktów o wysokim stopniu przetworzenia (dań typu fast-food, słodyczy i słonych przekąsek), zaś wysoką podażą świeżych warzyw i owoców, nasion roślin strączkowych, pełnoziarnistych produktów zbożowych, niesolonych orzechów, pestek, nasion, dobrej jakości oliwy z oliwek extra virgin, a także wyważoną konsumpcją jaj, chudego mięsa, nabiału i ryb, zwłaszcza tłustych gatunków ryb morskich, sprzyja zachowaniu dobrego stanu zdrowia. W razie potrzeby dokładnego omówienia diety i suplementacji oraz pozostałych elementów stylu życia w celu prewencji chorób dietozależnych, warto umówić się na konsultację z dietetykiem klinicznym.

Darmowe treści publikowane na blogu są dla Ciebie przydatne? Jeśli tak, postaw mi wirtualnę kawę. Dziękuję, pozwoli mi to publikować więcej wartościowych i bezpłatnych artykułów.

Piśmiennictwo:         

1. Lamiquiz-Moneo I, Giné-González J, Alisente S, et al.: Effect of bergamot on lipid profile in humans: A systematic review. Crit Rev Food Sci Nutr. 2020;60(18):3133-3143.
2. Nauman MC, Johnson JJ.: Clinical application of bergamot ( Citrus bergamia) for reducing high cholesterol and cardiovascular disease markers. Integr Food Nutr Metab. 2019 Mar;6(2):10.15761/IFNM.1000249.
3. Perna S, Spadaccini D, Botteri L, et al.: Efficacy of bergamot: From anti‐inflammatory and anti‐oxidative mechanisms to clinical applications as preventive agent for cardiovascular morbidity, skin diseases, and mood alterations. Food Sci Nutr. 2019;7:369–384.
4. Barylski M, Filipiak KJ, Okopień B i wsp.: Stanowisko grupy ekspertów wsparte przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące miejsca standaryzowanej kompozycji polifenoli z bergamoty w terapii dyslipidemii oraz jej innego potencjalnego zastosowania w praktyce klinicznej. Choroby Serca i Naczyń 2018;15(2):71-85.

Artykuły opublikowane na blogu mateuszdurbas.pl nie stanowią profesjonalnej porady medycznej, ani wskazówki dietetyka indywidualnie dopasowanej do potrzeb pacjenta. Przedstawione informacje stanowią tylko i wyłącznie ogólne zalecenia, które nie mogą stanowić podstaw do wprowdzenia określonej diety, leku, czy suplementu diety. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających istotny wpływ na życie, zdrowie oraz samopoczucie psychofizyczne koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, aby uzyskać fachową i zindywidualizowaną pomoc medyczną.

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy © 2023. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).