Glutamina jest jednym z 20 aminokwasów, z których zbudowane są wszystkie białka. Dodatkowa suplementacja glutaminą wzbudza już od dłuższego czasu spore zainteresowanie konsumentów ze względu na różnorodność funkcji, jakie pełni ona w organizmie człowieka. Dzisiaj przekonamy się, czy glutamina pomaga na jelita.

 

Czym jest glutamina?

Glutamina jest aminokwasem endogennym, czyli takim, który jest naturalnie wytwarzany w organizmie człowieka. Głównym źródłem glutaminy w ludzkim organizmie jest jej wewnętrzna produkcja (nawet 60%), natomiast pozostałą ilość (około 40%) pochodzi z diety oraz rozpadu białek komórkowych. Glutamina jest aminokwasem, który występuje w organizmie człowieka w największych ilościach i stanowi blisko 60% całej puli wolnych aminokwasów. Duże ilości glutaminy znajdują się w mięśniach szkieletowych oraz w ludzkiej krwi.

 

Jednak w określonych sytuacjach, glutamina staje się dla człowieka aminokwasem warunkowo niezbędnym (względnie egzogennym). Oznacza to, że glutamina nie zawsze jest wytwarzana w organizmie człowieka w wystarczających ilościach, aby pokryć jego zapotrzebowanie. Dzieje się tak w okresach wzmożonego rozpadu białek mięśniowych (tzw. katabolizmu mięśniowego), które ma miejsce w przypadku choroby nowotworowej, poważnego oparzenia ciała, sepsy (ostrej uogólnionej reakcji zapalnej organizmu na zakażenie) oraz długotrwałego unieruchomienia po operacji lub przebytym urazie. Wykazano, iż stężenie glutaminy we krwi obniża się w chorobie śmiertelnej oraz po poważnej operacji.

 

Glutamina – właściwości i rola w organizmie

Glutamina jest aminokwasem, który wykazuje wiele interesujących właściwości i odgrywa ważną rolę w przewodzie pokarmowym oraz układzie odpornościowym. Oto najważniejsze właściwości glutaminy:

• Glutamina jest preferowanym paliwem dla komórek nabłonka jelitowego (enterocytów), które warunkują najistotniejsze funkcje jelita cienkiego – końcowe trawienie oraz przyswajanie składników pokarmowych.
• Glutamina jest źródłem energii dla komórek układu odpornościowego: limfocytów, monocytów i makrofagów.
• Glutamina bierze udział w syntezie białek, puryn, pirymidyn, glukozy, mocznika, neuroprzekaźników oraz innych aminokwasów.
• Glutamina jest zaangażowana w utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.
• Glutamina jest ważnym związkiem dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego: wspiera proliferację limfocytów T i B oraz aktywność metaboliczną neutrofili, monocytów i makrofagów oraz stymuluje wytwarzanie określonych cytokin.
• Glutamina reguluje aktywność metaboliczną i skład mikrobioty jelitowej, czyli drobnoustrojów zasiedlających układ pokarmowy.
• Glutamina wykazuje właściwości przeciwzapalne, dzięki którym można zmniejszać stężenie interleukiny 6 (IL-6), czynnika martwicy nowotworu alfa (TNF-ɑ) i białka C-reaktywnego (CRP) we krwi.
• Glutamina jest zaangażowana w produkcję glutationu, czyli głównego przeciwutleniacza organizmu odpowiadającego za regulację stresu oksydacyjnego oraz prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.

 

Artykuły publikowane na blogu są dla Ciebie pomocne? Doceń moją pracę i zaangażowanie, postaw mi wirtualną kawę.

 

Na co pomaga glutamina?

Przeprowadzone badania wykazały, że suplementacja glutaminą przyczynia się do poprawy równowagi azotowej (zmniejszenia rozpadu białek mięśniowych) i stanu odżywienia organizmu, złagodzenia stanu zapalnego (obniżenie stężenia IL-6, TNF-ɑ, białka CRP we krwi) oraz wzmocnienia odporności u pacjentów poważnie chorych. Glutamina wywiera korzystny wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego, pomaga obniżyć częstość występowania powikłań pooperacyjnych i infekcji, a także zmniejszyć ryzyko śmiertelności oraz skrócić długość pobytu w szpitalu. Główną zaletą glutaminy jest poprawa wyników leczenia urazów, oparzeń i poważnych kontuzji.

 

Glutamina zmniejsza zachorowalność na choroby zakaźne u dorosłych poddawanych zabiegom chirurgicznym jamy brzusznej z powodu zapalenia otrzewnej (infekcja jamy brzusznej). Ponadto u osób poddawanych radioterapii z powodu raka głowy i szyi, glutamina może zmniejszać nasilenie zapalenia błony śluzowej jamy ustnej oraz redukować ilość stosowanych opioidowych leków przeciwbólowych.

 

Suplementacja glutaminą może zmniejszać katabolizm mięśniowy, poprawiać stan odżywienia i przyspieszać regenerację tkanek.

 

Jak glutamina działa na jelita?

Spośród różnych tkanek wykorzystujących glutaminę w dużych ilościach, jelita wykorzystują około 30% całkowitej glutaminy, co wskazuje, że jest ona kluczowym składnikiem odżywczym dla przewodu pokarmowego. Glutamina jest preferowanym paliwem dla enterocytów, czyli komórek nabłonka jelitowego warunkujących najważniejsze funkcje jelita cienkiego, czyli końcowe trawienie oraz przyswajanie składników pokarmowych.

 

Glutamina chroni błonę śluzową jelita przed atrofią (ubytkiem), wzmacnia mechanizmy odpornościowe organizmu i nie dopuszcza do translokacji bakteryjnej przez śluzówkę jelita. Ponadto glutamina odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego przewodu pokarmowego (GALT), zapobiegając zanikowi kosmków jelita cienkiego. Niedobór glutaminy może przyczyniać się do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, czego negatywnym następstwem jest zwiększona przepuszczalność ściany jelita, która ułatwia przedostawanie się toksyn lub bakterii chorobotwórczych w głąb tkanek.

 

Czy glutamina pomaga na jelita? Przeprowadzone badania wskazują, że glutamina ma korzystny wpływ na prawidłowe funkcjonowanie jelit.

 

Czy glutamina pomoże w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS)?

Glutamina jest aminokwasem stanowiącym ważne źródło energii dla komórek nabłonka jelitowego (enterocytów) oraz przyspieszającym regenerację błony śluzowej przewodu pokarmowego. Pacjenci z zespołem jelita drażliwego (IBS) często sięgają po glutaminę, z nadzieją na poprawę funkcjonowania przewodu pokarmowego. Czy glutamina pomaga na jelita nadwrażliwe? W badaniu z udziałem 54 pacjentów z poinfekcyjnym zespołem jelita drażliwego (PI-IBS) wykazano, iż 8-tygodniowa suplementacja glutaminą w dobowej dawce wynoszącej 5 g wyraźnie zmniejszała częstotliwość wypróżnień (5,4 vs. 2,9) i przepuszczalność bariery jelitowej oraz istotnie poprawiała konsystencję stolca (6,5 vs. 3,9 ocenianej według Bristolskiej Skali Uformowania Stolca), w porównaniu z grupą otrzymującą placebo.

 

Sugeruje się również, że glutamina może łagodzić objawy charakterystyczne dla zespołu jelita drażliwego (IBS), gdy jest stosowana wraz z dietą low FODMAP. Przeprowadzone badania pokazały, że suplementacja glutaminą w dawce 15 g na dzień przez 6 tygodni może znacznie zmniejszać nasilenie objawów zespołu jelita drażliwego (IBS) u pacjentów stosujących jednocześnie dietę low FODMAP. Wydaje się, że korzystny wpływ glutaminy na objawy i przebieg zespołu jelita drażliwego wynika ze zmniejszenia przepuszczalności jelitowej i nadwrażliwości trzewnej oraz obniżenia stanu zapalnego o niskim nasileniu w błonie śluzowej jelita.

 

Sprawdź ofertę gotowych jadłospisów low FODMAP w moim sklepie internetowym

 

Glutamina dla sportowców

Intensywny wysiłek fizyczny, a już zwłaszcza w dniach upalnych sprzyja wystąpieniu stresu cieplnego, który może prowadzić do uszkodzenia połączeń ścisłych między komórkami nabłonka jelita (tzw. tight junctions), które zapewniają integralność bariery jelitowej. Negatywne konsekwencje tego zjawiska obejmują naruszenie integralności bariery jelitowej oraz zwiększone ryzyko translokacji bakterii i endotoksyn z przewodu pokarmowego. Przemieszczenie się bakterii i endotoksyn ze światła jelit do krwiobiegu nasila produkcję cytokin prozapalnych i powoduje wystąpienie objawów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak biegunka, nudności, wymioty, ból brzucha oraz uczucie przelewania się w jelitach.

 

Czy glutamina pomaga na jelita u sportowców? Wykazano, iż glutamina zmniejsza przepuszczalność jelitową wynikającą z intensywnego uprawiania sportu oraz łagodzi uporczywe dolegliwości żołądkowo-jelitowe u sportowców dyscyplin wytrzymałościowych. Sugeruje się również, że suplementacja glutaminą zwiększa syntezę glikogenu mięśniowego i obniża stężenie niektórych markerów uszkodzenia mięśni szkieletowych, zwłaszcza gdy jest podawana przez dłuższy czas (minimum 5 dni).

 

Glutamina w połączeniu z dietą low FODMAP może skutecznie łagodzić dolegliwości jelitowe u biegaczy długodystansowych i triathlonistów. 

 

Glutamina – w czym występuje?

Większość glutaminy, którą dostarczamy wraz z codzienną dietą, pochodzi głównie z produktów zwierzęcych o wysokiej zawartości białka. W jakich produktach jest najwięcej glutaminy?

• Mięso, w tym wołowina, wieprzowina i drób
• Ryby i owoce morza
• Jaja
• Mleko i produkty mleczne, w tym sery, jogurty, kefir i maślanka
• Nasiona roślin strączkowych (np. soja, fasola, soczewica, groch)
• Produkty sojowe (np. tofu, tempeh, jogurty i napoje sojowe)
• Orzechy, migdały, nasiona słonecznika i pestki dyni
• Produkty zbożowe (np. płatki owsiane, kasza owsiana, ryż)
• Warzywa, w tym kukurydza, szpinak, buraki i czerwona kapusta

 

Owsianka z owocami, orzechami i Skyrem jest świetnym źródłem glutaminy. 

 

Kiedy najlepiej brać glutaminę?

Oto najważniejsze wskazania do suplementacji glutaminą (w tych przypadkach według danych piśmiennictwa fachowego są największe szanse uzyskania korzyści zdrowotnych):

• Uprawianie sportów wytrzymałościowych: Suplementacja glutaminą może być pomocnym rozwiązaniem dla sportowców wyczynowych i amatorów, szczególnie dyscyplin wytrzymałościowych i ultra-wytrzymałościowych, którzy często zmagają się z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi.
• Choroby przewodu pokarmowego: Dodatkowa suplementacja glutaminą może zmniejszać przepuszczalność jelitową, stan zapalny o niskim nasileniu oraz nadwrażliwość trzewną u pacjentów ze schorzeniami przewodu pokarmowego (np. zespołem jelita drażliwego – IBS).
• Niedożywienie i spadek odporności: Stosowanie glutaminy może poprawić równowagę azotową organizmu i stan odżywienia oraz korzystnie wpływać na funkcjonowanie układu odpornościowego u pacjentów, zwłaszcza poważnie chorych (np. po operacji, urazie, oparzeniach lub narażeniu na promieniowanie jonizujące).
• Choroby przewlekłe zagrażające życiu: Przyjmowanie glutaminy może obniżać wskaźniki zakażenia, śmiertelności oraz długości pobytu w szpitalu u osób poważnie chorych (szczególnie z chorobą nowotworową lub sepsą).
• Zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS): Niektóre badania sugerują, że suplementacja glutaminą może zahamować spadek masy ciała i poprawić stan odżywienia organizmu oraz zwiększyć skuteczność leków przeciwwirusowych stosowanych w przebiegu zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV).
• Anemia sierpowata (niedokrwistość sierpowatokrwinkowa): Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła stosowanie glutaminy w celu ograniczenia ostrych powikłań niedokrwistości sierpowatokrwinkowej (SCD) związanych z dolegliwościami bólowymi.

 

Podoba Ci się mój blog? Bądź na biężaco z fachową wiedzą - polub mój profil

 

Czy glutamina jest dobra na masę?

Glutamina jest często polecana osobom trenującym na siłowni w celu zwiększenia masy i siły mięśniowej oraz polepszenia regeneracji powysiłkowej organizmu. Czy glutamina jest dobra dla zwiększenia masy mięśniowej? Na ten moment niewiele jest wiarygodnych dowodów naukowych wspierających twierdzenie, że suplementacja glutaminą jest skuteczna w przypadku zwiększania masy mięśniowej oraz siły i mocy mięśni szkieletowych u sportowców wyczynowych i amatorów.

 

Suplementacja glutaminą raczej nie wpływa na skład ciała, aczkolwiek może przyspieszać regenerację organizmu po długotrwałych treningach wytrzymałościowych (cardio) oraz zmniejszać ryzyko rozwoju infekcji u ciężko trenujących sportowców dyscyplin wytrzymałościowych i ultra-wytrzymałościowych. Wszystkie osoby chcące budować masę i siłę mięśniową zamiast przeznaczać pieniądze na suplement zawierający glutaminę, powinny lepiej zainwestować w monohydrat kreatyny. Chcesz poznać najbardziej skuteczne sposoby na budowę masy i siły mięśniowej? Koniecznie zobacz mój e-book: dieta i suplementacja w sporcie.

 

Glutamina jest suplementem diety, który zmniejsza przepuszczalność jelitową u sportowców z zespołem jelita drażliwego (IBS).

 

Glutamina – dawkowanie

Ile brać glutaminy dziennie? W celach terapeutycznych glutamina jest najczęściej zalecana w dawce od 5 do 15 g na dobę, najlepiej rano na czczo lub przed snem. Zalecaną dzienną dawkę glutaminy można podzielić na 2-3 mniejsze porcje (po 5 g). Suplement diety zawierający glutaminę zaleca się przyjmować na pusty żołądek (co najmniej 1 godzinę przed posiłkiem lub 2 godziny po posiłku) albo bezpośrednio po zakończonych ćwiczeniach.

 

Taka dzienna dawka glutaminy wydaje się być w zupełności wystarczająca dla wsparcia prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego i układu odpornościowego. Jest ona również odpowiednia w celu łagodzenia możliwego względnego niedoboru glutaminy, który stwierdza się w okresie pooperacyjnym, u chorych z wyniszczeniem nowotworowym i poważnymi oparzeniami oraz u osób z długotrwale niskim spożyciem białka w diecie (np. osoby starsze, weganie, osoby z brakiem apetytu).

 

Czy glutamina jest szkodliwa?

Glutamina nie jest szkodliwa dla zdrowia i zazwyczaj nie powoduje żadnych poważnych skutków ubocznych. Wyniki badań pokazują, że nawet stosowanie bardzo dużych dawek glutaminy rzędu 50-60 g na dzień przez kilka tygodni wydaje się być dobrze tolerowane przez większość osób. U niektórych wrażliwych osób doustne stosowanie glutaminy może wywoływać łagodne i krótkotrwałe skutki uboczne, które obejmują wzdęcia, bóle brzucha, nudności, zaparcia, zgagę, zawroty głowy oraz bóle pleców.

 

Obecnie odradza się stosowanie bardzo dużych dawek glutaminy rzędu powyżej 50 g dziennie, ze względu na możliwy wzrost stężenia amoniaku we krwi. Najniższa dawka glutaminy, która zwiększała poziom amoniaku we krwi wynosiła 0,75 g na kg masy ciała, czyli 52,5 g w przypadku osoby o masie ciała wynoszącej 70 kg. Uważa się, że glutamina jest najbardziej bezpieczna, gdy jest stosowana w dawkach nieprzekraczających 40 g dziennie.

 

Stosowanie glutaminy może wywołać objawy żołądkowo-jelitowe głównie u osób, które przyjmują zbyt duże dawki.

 

Z czym nie łączyć glutaminy?

Glutamina raczej nie wchodzi w żadne poważne interakcje z innymi lekami. Sugeruje się jednak, aby glutaminy nie łączyć z lekami przeciwpadaczkowymi oraz laktulozą, która znajduje zastosowanie w leczeniu przewlekłych zaparć. Ponadto glutaminy w formie proszku nie należy dodawać do gorących napojów, ponieważ wysoka temperatura zmniejsza jej skuteczność i stabilność. Suplementy zawierające glutaminę należy również przechowywać w suchym i nienasłonecznionym miejscu.

 

Glutamina – przeciwwskazania

Glutamina jest bezpiecznym suplementem diety dla zdecydowanej większości osób. Jednak niektóre osoby powinny unikać suplementacji glutaminą lub przynajmniej zachować szczególną ostrożność. Wśród głównych przeciwwskazań do stosowania glutaminy wymienia się:

• Wiek dziecięcy
• Ciążę
• Karmienie piersią
• Choroby wątroby
• Choroby nerek
• Padaczkę
• Chorobę afektywną dwubiegunową
• Długotrwałe stosowanie leków przeciwdrgawkowych

 

Potrzebujesz konsultacji dietetycznej z doświadczonym dietetykiem klinicznym, aby ustalić optymalną dietę i suplementację dla siebie w celu wsparcia przewodu pokarmowego, poprawy stanu zdrowia i samopoczucia? Sprawdź najbliższe wolne terminy i skorzystaj z fachowej pomocy.

Mateusz Durbas - ZnanyLekarz.pl

Artykuły opublikowane na blogu mateuszdurbas.pl nie stanowią profesjonalnej porady medycznej, ani wskazówki dietetyka indywidualnie dopasowanej do potrzeb pacjenta. Przedstawione informacje stanowią tylko i wyłącznie ogólne zalecenia, które nie mogą stanowić podstaw do wprowadzenia określonej diety, leku, czy suplementu diety. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających istotny wpływ na życie, zdrowie oraz samopoczucie psychofizyczne koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, aby uzyskać fachową i zindywidualizowaną pomoc medyczną.

 

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy ©2025. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

 

Źródło fotografii: pixabay.com

 

Bibliografia:

1. Perna S, Alalwan TA, Alaali Z, et al.: The Role of Glutamine in the Complex Interaction between Gut Microbiota and Health: A Narrative Review. Int J Mol Sci. 2019 Oct 22;20(20):5232.
2. McRae M.P.: Therapeutic benefits of glutamine: An umbrella review of meta-analyses. Biomed Rep. 2017 May; 6(5): 576–584.
3. Legault Z., Bagnall N., Kimmerly D.S.: The Influence of Oral L-Glutamine Supplementation on Muscle Strength Recovery and Soreness Following Unilateral Knee Extension Eccentric Exercise. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2015 Oct;25(5):417-26.
4. Zuhl M.N., Lanphere K.R., Kravitz L., et al.: Effects of oral glutamine supplementation on exercise-induced gastrointestinal permeability and tight junction protein expression. J Appl Physiol (1985). 2014 Jan 15;116(2):183-91.
5. Zuhl M., Dokladny K., Mermier C., et al.: The effects of acute oral glutamine supplementation on exercise-induced gastrointestinal permeability and heat shock protein expression in peripheral blood mononuclear cells. Cell Stress Chaperones. 2015 Jan;20(1):85-93.
6. Cruzat V, Macedo Rogero M, Noel Keane K, et al.: Glutamine: Metabolism and Immune Function, Supplementation and Clinical Translation. Nutrients. 2018 Oct 23;10(11):1564.
7. Coqueiro AY, Rogero MM, Tirapegui J.: Glutamine as an Anti-Fatigue Amino Acid in Sports Nutrition. Nutrients. 2019 Apr 17;11(4):863.
8. Ramezani Ahmadi A, Rayyani E, Bahreini M, et al.: The effect of glutamine supplementation on athletic performance, body composition, and immune function: A systematic review and a meta-analysis of clinical trials. Clin Nutr. 2019 Jun;38(3):1076-1091.
9. Kędziora S, Słotwiński R, Dąbrowska A.: Leczenie żywieniowe zawierające glutaminę według zaleceń Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ESPEN). Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5 (5): 258–265.
10. Kim MH, Kim H.: The Roles of Glutamine in the Intestine and Its Implication in Intestinal Diseases. Int J Mol Sci. 2017 May 12;18(5):1051.
11. Ng QX, Soh AYS, Loke W, et al.: The role of inflammation in irritable bowel syndrome (IBS). J Inflamm Res. 2018 Sep 21:11:345-349.
12. Zhou Q, Verne ML, Fields JZ, et al.: Randomised placebo-controlled trial of dietary glutamine supplements for postinfectious irritable bowel syndrome. Gut. 2019 Jun;68(6):996-1002.
13. Rastgoo S, Ebrahimi-Daryani N, Agah S, et al.: Glutamine Supplementation Enhances the Effects of a Low FODMAP Diet in Irritable Bowel Syndrome Management. Front Nutr. 2021 Dec 16:8:746703.