Kawa jest jednym z najczęściej wypijanych gorących napojów na całej kuli ziemskiej. Szacuje się, że każdego dnia na świecie spożywanych jest około 2,5 miliarda filiżanek kawy. Kawa jest obecnie coraz częściej postrzegana jako napój o prozdrowotnym wpływie na organizm człowieka, chociażby ze względu na wysoką zawartość antyoksydantów. Istnieją jednak pewne kontrowersje wokół kawy rozpuszczalnej, która nierzadko bywa uważana za rakotwórczą truciznę. Przekonajmy się zatem, czy kawa rozpuszczalna jest szkodliwa dla zdrowia.

 

Jakie składniki odżywcze zawiera kawa?

Popularność kawy wynika przede wszystkim z jej atrakcyjnego smaku i aromatu oraz korzystnego wpływu na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Kofeina zawarta w kawie posiada zdolność do blokowania receptorów adenozynowych w mózgu oraz stymulacji uwalniania endorfin, adrenaliny, noradrenaliny, dopaminy oraz serotoniny. Dzięki temu kawa ma pozytywny wpływ na samopoczucie i funkcje poznawcze. Jak się jednak okazuje, kawa nie jest tylko i wyłącznie źródłem kofeiny, lecz składa się z ponad tysiąca różnorodnych substancji, które wykazują szerokie spektrum aktywności biologicznej i farmakologicznej w ludzkim organizmie. Co wchodzi w skład kawy? Do głównych bioaktywnych związków zawartych w kawie zalicza się kofeinę, kwas chlorogenowy, kwas chinowy, kwas kawowy, kafestol, kahweol, witaminę E, magnez, potas i melanoidyny (brązowe pigmenty).

 

Czy kawa jest zdrowa? Jakie są prozdrowotne właściwości kawy?

Wiele osób zastanawia się, czy kawa jest zdrowa i jaka ilość wypijanej kawy w ciągu dnia jest bezpieczna dla zdrowia człowieka. Literatura fachowa donosi, iż kawa ma korzystny wpływ na organizm człowieka i może zapobiegać rozwojowi niektórych chorób przewlekłych, gdy jest spożywana bez dodatku cukru i śmietanki w ilości 3-4 filiżanek dziennie. Oto najważniejsze prozdrowotne właściwości kawy:

• przeciwutleniające - kawa neutralizuje szkodliwe działanie reaktywnych form tlenu
• przeciwzapalne - kawa może zmniejszać stan zapalny, dzięki wysokiej zawartości antyoksydantów
• przeciwnowotworowe - kawa zmniejsza o 18% ryzyko rozwoju nowotworów
• przeciwcukrzycowe - picie niesłodzonej kawy obniża o 30% ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2
• przeciwzmęczeniowe - kawa zmniejsza uczucie zmęczenia oraz poprawia nastrój i koncentrację uwagi
• przeciwdepresyjne - kawa redukuje o 24% ryzyko wystąpienia depresji
• przeciwdemencyjne - kawa zmniejsza o 27% ryzyko rozwoju choroby Alzheimera
• przeciwotyłościowe - kawa obniża o 9% ryzyko pojawienia się zespołu metabolicznego
• przeciwneurodegeneracyjne - kawa zwiększa przepływ krwi przez struktury mózgu
• przeciwfibrotyczne - kawa obniża o 27% ryzyko pojawienia się zwłóknienia wątroby
• ergogeniczne - picie kawy przyczynia się do poprawy sprawności fizycznej i intelektualnej
• prokognitywne - kawa poprawia funkcjonowanie poznawcze (m.in.: myślenie, spostrzeganie, zapamiętywanie, skupienie uwagi) 
• hepatoprotekcyjne - kawa zmniejsza o 39% ryzyko rozwoju marskości wątroby oraz o 29% ryzyko wystąpienia niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD)
• kardioprotekcyjne - spożywanie kawy obniża o 19% ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego
• neuroprotekcyjne - picie kawy redukuje o 28% ryzyko pojawienia się choroby Parkinsona

 

Artykuły publikowane na blogu są dla Ciebie pomocne? Doceń moją pracę i zaangażowanie, postaw mi wirtualną kawę.

 

Na co dobre jest picie kawy?

Z aktualnych badań wynika, że regularne spożywanie niesłodzonej kawy w ilości 3-4 filiżanek na dobę niesie za sobą szereg korzyści zdrowotnych. Naukowcy wykazali, że kawa chroni przed rozwojem cukrzycy typu 2 niezależnie od współistniejących czynników (otyłości, siedzącego trybu życia), ponieważ poprawia metabolizm glukozy oraz zmniejsza insulinooporność. Regularne picie kawy odgrywa ważną rolę w profilaktyce i wspomaganiu leczenia raka jelita grubego. Przeprowadzone badania pokazały, że spożywanie co najmniej 4 filiżanek kawy dziennie powoduje zmniejszenie aż o 52% ryzyka zgonu u pacjentów z rakiem jelita grubego leczonych chemioterapią. Właściwości przeciwnowotworowe kawy wynikają z silnej aktywności antyoksydacyjnej składników zawartych w kawie (zwłaszcza polifenoli) oraz skutecznego usuwania wolnych rodników i hamowania uszkodzeń oksydacyjnych komórek. Poza tym picie kawy jest dobre na kamicę żółciową, ponieważ pobudza ona kurczliwość pęcherzyka żółciowego, zmniejsza krystalizację cholesterolu w żółci oraz obniża ryzyko tworzenia się kamieni żółciowych. Wykazano, że codzienne spożywanie przynajmniej jednej filiżanki kawy zmniejsza ryzyko wystąpienia kamicy pęcherzyka żółciowego o blisko 17% w porównaniu z osobami rzadko pijącymi kawę.

 

Zobacz gotowe jadłospisy, które skutecznie pomogą Ci schudnąć i poprawić stan zdrowia

 

Jak powstaje kawa rozpuszczalna?

Przyjrzyjmy się, jak wygląda proces produkcji kawy rozpuszczalnej. Wśród najważniejszych etapów produkcji kawy rozpuszczalnej wymienia się:

• Selekcję ziaren kawy,
• Palenie ziaren kawy,
• Granulację,
• Ekstrakcję,
• Koncentrację,
• Suszenie przez rozpylanie lub liofilizację.

 

Rodzaje kawy rozpuszczalnej, czyli jaka jest najlepsza kawa rozpuszczalna?

Wiemy już pokrótce, jak powstaje kawa rozpuszczalna. Teraz czas dowiedzieć się, jakie są rodzaje kawy rozpuszczalnej i która z nich jest najlepsza oraz najzdrowsza. Wyróżnia się trzy główne rodzaje kawy rozpuszczalnej, a mianowicie:

• Kawa rozpuszczalna liofilizowana - jest to najlepszej jakości kawa rozpuszczalna w postaci wielościennych kryształków, która jest suszona w temperaturze poniżej 0 stopni Celsjusza pod obniżonym ciśnieniem.
• Kawa rozpuszczalna suszona rozpyłowo - jest to kawa rozpuszczalna w formie proszku, która jest uzyskiwana w wyniku rozpylenia ekstraktu kawy w strumieniu gorącego powietrza pod ciśnieniem.
• Kawa rozpuszczalna aglomeryzowana - jest to najpopularniejsza odmiana kawy rozpuszczalnej w postaci granulek, która jest otrzymywana w ten sam sposób, jak kawa suszona rozpyłowo.

 

Dowiedz się, jak kofeina zawarta w kawie może skutecznie poprawiać wydolność fizyczną u sportowców

 

Czy kawa rozpuszczalna jest szkodliwa?

Wedle obiegowej opinii kawa rozpuszczalna jest szkodliwa, pozbawiona jakichkolwiek wartości odżywczych i walorów zdrowotnych, a na dodatek rakotwórcza. Te obiegowe przekonania na temat kawy rozpuszczalnej wciąż wzbudzają nieufność wśród coraz bardziej dzisiaj świadomych konsumentów, którzy ostatecznie wolą wybrać kawę ziarnistą lub mieloną aniżeli rozpuszczalną. Warto jednak nadmienić, że wyniki badań z ostatnich lat spójnie wskazują, iż to właśnie kawa rozpuszczalna cechuje się zazwyczaj najwyższą całkowitą zawartością związków polifenolowych (antyoksydantów) i co za tym idzie największą aktywnością antyoksydacyjną spośród wszystkich dostępnych na rynku rodzajów kawy. Antyoksydanty naturalnie zawarte w kawie rozpuszczalnej chronią komórki ogranizmu przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu, dzięki czemu mogą zmniejszać ryzyko wielu chorób cywilizacyjnych, takich jak schorzenia sercowo-naczyniowe, nowotworowe, neurodegeneracyjne, okulistyczne oraz cukrzyca typu 2.

 

Podoba Ci się mój blog? Bądź na biężaco z fachową wiedzą - polub mój profil

 

Czy kawa rozpuszczalna jest rakotwórczą trucizną?

W świetle obiegowej opinii społecznej kawa rozpuszczalna jest trucizną, która ze względu na zawartość akrylamidu może być rakotwórcza. Akrylamid jest związkiem o właściwościach rakotwórczych oraz neurotoksycznych i genotoksycznych. Powstaje w wyniku obróbki termicznej żywności (w temperaturze powyżej 120 stopni Celsjusza), a już zwłaszcza ziemniaków (np. frytki, chipsy), produktów zbożowych (krakersy, paluszki, ciastka), kawy, a także substytutów kawy (tj. kawy zbożowej). Jak wykazały wyniki badań polskich naukowców z Instytutu Żywności i Żywienia, największą średnią zawartość akrylamidu stwierdzono w kawie zbożowej (818 µg/kg), następnie kawie rozpuszczalnej (358 µg/kg) i kawie palonej (179 µg/kg). Warto dodać, iż metoda produkcji kawy rozpuszczalnej (tj. liofilizowana lub aglomeryzowana) oraz gatunek ziaren kawy (tj. Arabica, Robusta, bądź ich mieszanka) nie wpływały w istotny sposób na stężenie akrylamidu w produkcie końcowym dostępnym w sklepach. Nie istnieje obecnie konieczność znaczącego ograniczenia spożycia kawy rozpuszczalnej w celu zmniejszenia ekspozycji na akrylamid. O wiele bardziej rozsądnym podejściem w tej kwestii jest wyraźne zmniejszenie spożycia produktów o wysokim stopniu przetworzenia i jednocześnie małej wartości odżywczej, które są bogate w akrylamid. Zalicza się do nich przede wszystkim chipsy, frytki, krakersy, paluszki, ciastka, chrupki oraz herbatniki.

 

Dowiedz się, które pokarmy mają działanie przeciwnowotworowe

 

Czy kawa rozpuszczalna podnosi cholesterol?

Kawa rozpuszczalna w porównaniu do kawy parzonej, zawiera śladowe ilości kafestolu i kahweolu (tzw. diterpenów), które odpowiedzialne są za wzrost stężenia cholesterolu całkowitego oraz lipoprotein o niskiej gęstości LDL (tzw. „złego" cholesterolu) w surowicy krwi wskutek regularnej konsumpcji niefiltrowanej, parzonej kawy. Regularne spożywanie dobrej jakości kawy rozpuszczalnej (bez żadnych dodatków) jest zatem najzdrowsze i najbardziej polecane wszystkim osobom, które zmagają się z podwyższonym stężeniem cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL. cholesterolu nie-HDL oraz triglicerydów we krwi. Istnieją także doniesienia, które wskazują, że spożycie 5 filiżanek kawy rozpuszczalnej (bez cukru, mleka i innych dodatków) w ciągu doby przez okres czterech miesięcy może korzystnie wpływać na zmniejszenie obwodu talii oraz poprawę wyników doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) u mężczyzn z nadwagą i umiarkowanie podwyższoną glikemią na czczo.

 

Sprawdź, jak można skutecznie obniżyć poziom cholesterolu i glukozy we krwi

 

Czy kawa rozpuszczalna jest zdrowa?

Ciągle rosnąca liczba publikacji naukowych wskazuje, że umiarkowane spożycie niesłodzonej kawy (w tym także rozpuszczalnej bez dodatku cukru) wiąże się z wieloma korzyściami zdrowotnymi. Kawa rozpuszczalna charakteryzuje się dużą zawartością antyoksydantów i co za tym idzie wysokim potencjałem przeciwutleniającym. Regularna konsumpcja kawy rozpuszczalnej (bez dodatków) w ilości od 2 do 5 filiżanek na dobę może być z powodzeniem elementem dobrze skomponowanej diety o właściwościach prozdrowotnych. Choć kawa rozpuszczalna jest niewątpliwie mniej przyjemna w smaku w porównaniu z kawą z ekspresu ciśnieniowego oraz kawą zaparzoną w kawiarce, to jednak nieprawdą jest, iż wykazuje ona szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka i jest zupełnie pozbawiona cennych składników bioaktywnych o właściwościach prozdrowotnych. 

 

Potrzebujesz konsultacji dietetycznej z doświadczonym dietetykiem klinicznym, aby ustalić optymalną dietę i suplementację dla siebie w celu wsparcia przewodu pokarmowego, poprawy stanu zdrowia i samopoczucia? Sprawdź najbliższe wolne terminy i skorzystaj z fachowej pomocy.

Mateusz Durbas - ZnanyLekarz.pl

Kawa rozpuszczalna - jaka jest najzdrowsza?

Nie ulega żadnej wątpliwości, że najzdrowsza i najlepsza jest tradycyjna kawa rozpuszczalna, która nie zawiera żadnych dodatków (w tym cukru). Może ona być bezpiecznie spożywana w umiarkowanej ilości (np. 3-4 filiżanki na dobę) przez zdecydowaną większość osób, w tym pacjentów z zaburzeniami lipidowymi. O ile tradycyjna kawa rozpuszczalna (bez żadnych dodatków w składzie) może być zdrowym elementem zrównoważonej diety, to wszelkiego rodzaju napoje kawowe w proszku (np. 3 w 1, cappuccino instant), w których składzie najczęściej znajduje się m.in.: cukier, syrop glukozowy, maltodekstryna, mleko w proszku, całkowicie utwardzony tłuszcz roślinny, regulatory kwasowości, sól, emulgatory, aromaty, substancje przeciwzbrylające, niewątpliwie nie są pożądanym składnikiem dobrze skomponowanej i zdrowej diety. Stąd też należy unikać w diecie produktów przypominających jedynie kawę rozpuszczalną. Na dowód tego, w jednym z przeprowadzonych badań z udziałem populacji dorosłych Koreańczyków wykazano, iż osoby regularnie spożywające napoje kawowe z dodatkiem cukru i śmietanki w proszku (co najmniej 3 razy w ciągu dnia) miały wyraźnie zwiększone ryzyko wystąpienia otyłości, zespołu metabolicznego, otyłości brzusznej oraz niskiego stężenia lipoprotein frakcji HDL (tzw. „dobrego" cholesterolu), odpowiednio o 37, 37, 33 i 28%. Prawdopodobnie jest to w dużym stopniu związane z wysoką wartością kaloryczną (cukier, utwardzone tłuszcze roślinne), dużą smakowitością, wysokim stopniem przetworzenia oraz małą wartością odżywczą. Wybierajmy świadomie!

 

Częste picie słodkiej kawy z dodatkiem syropów, lodów i bitej śmietany sprzyja rozwojowi otyłości oraz cukrzycy typu 2

 

Kto nie powinien pić kawy rozpuszczalnej?

Warto nadmienić o tym, że kawa rozpuszczalna zawiera kofeinę, dlatego pewne osoby powinny unikać jej regularnego spożywania w dużych ilościach. Szczególną ostrożność względem spożycia wysokich ilości kawy rozpuszczalnej zawierającej kofeinę (zwłaszcza mocnej kawy) powinny zachować kobiety ciężarne oraz osoby z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, refluksem żołądkowo-przełykowym, zaburzeniami czynności wątroby i nerek, zaburzeniami rytmu serca oraz chorobami sercowo-naczyniowymi. Kofeina naturalnie zawarta w kawie rozpuszczalnej jest składnikiem ogólnie bezpiecznym dla zdrowia człowieka, gdy jest spożywana w umiarkowanych ilościach, tj. nie więcej niż 400 mg na dobę. Badania pokazują, że taka dobowa dawka kofeiny nie powoduje wystąpienia żadnych negatywnych skutków ubocznych.

 

Zobacz ofertę jadłospisów dla osób z refluksem żołądkowo-przełykowym oraz chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy

 

Artykuły opublikowane na blogu mateuszdurbas.pl nie stanowią profesjonalnej porady medycznej, ani wskazówki dietetyka indywidualnie dopasowanej do potrzeb pacjenta. Przedstawione informacje stanowią tylko i wyłącznie ogólne zalecenia, które nie mogą stanowić podstaw do wprowadzenia określonej diety, leku, czy suplementu diety. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających istotny wpływ na życie, zdrowie oraz samopoczucie psychofizyczne koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, aby uzyskać fachową i zindywidualizowaną pomoc medyczną.

 

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy ©2024. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

 

Źródło fotografii: pixabay.com, unsplash.com

 

Piśmiennictwo:         

1. Gross G., Jaccaud E., Huggett A.C.: Analysis of the content of the diterpenes cafestol and kahweol in coffee brews. Food Chem Toxicol. 1997 Jun;35(6):547-54.
2. Ohnaka K., Ikeda M., Maki T., et al.: Effects of 16-Week Consumption of Caffeinated and Decaffeinated Instant Coffee on Glucose Metabolism in a Randomized Controlled Trial. J Nutr Metab. 2012; 2012: 207426.
3. Mojska H., Gielecińska I.: Studies of acrylamide level in coffee and coffee substitutes: influence of raw material and manufacturing conditions. Rocz Panstw Zakl Hig. 2013;64(3):173-81.
4. Kim H.J., Cho S., Jacobs D.R. Jr., et al.: Instant coffee consumption may be associated with higher risk of metabolic syndrome in Korean adults. Diabetes Res Clin Pract. 2014 Oct;106(1):145-53.
5. Chłopicka J., Niedziela A., Bartoń H.: Aktywność antyoksydacyjna i całkowita zawartość polifenoli w naparach kawy w zależności od rodzaju kawy i sposobu jej przygotowania. Bromat. Chem. Toksykol. – XLVIII, 2015, 3, 278 – 282.
6. Corso M.P., Vignoli J.A., Benassi Mde T.: Development of an instant coffee enriched with chlorogenic acids. J Food Sci Technol. 2016 Mar;53(3):1380-8.
7. Gielecińska I., Mojska H., Świderska K.: Kawa zbożowa jako źródło akryloamidu w diecie. Probl Hig Epidemiol 2017, 98(3): 290-295.
8. Poole R., Kennedy O.J., Roderick P., et al.: Coffee consumption and health: umbrella review of meta-analyses of multiple health outcomes. BMJ. 2017 Nov 22;359:j5024.
9. Fukumoto Y.: Filtered, not unfiltered, coffee in cardiovascular disease. Eur J Prev Cardiol. 2020 Dec;27(18):1983-1985.