Czym charakteryzuje się ostropest plamisty?

Silybum marianum (L.) Gaernt (Sm)., powszechnie znany jako ostropest plamisty, jest z reguły jednoroczną rośliną z rodziny astrowatych, pochodzącą tradycyjnie z obszaru śródziemnomorskiego, natomiast obecnie rosnącą i uprawianą już na całym świecie. Ostropest plamisty używany jest od wieków w medycynie ludowej, głównie w leczeniu chorób nerek, śledziony, wątroby i pęcherzyka żółciowego. W dzisiejszych czasach ostropest plamisty należy do najbardziej popularnych i zarazem najlepiej sprzedających się ziołowych suplementów diety na świecie. Owoce ostropestu plamistego zawierają połączenie flawonolignanów znanych jako sylimaryna, której głównym składnikiem jest sylibina, nazywana również sylibininą, a także liczne niezdefiniowane do końca związki polifenolowe. Co ważne, naukowcy w ostatnich latach odnotowali również, że dokładny skład sylimaryny może się różnić w zależności od sposobu przetwarzania, odmiany rośliny, składu gleby oraz warunków klimatycznych w których jest uprawiany ostropest plamisty. Sylibina, czyli wspomniany główny flawonolignan znajdujący się w sylimarynie, jest szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego, gdzie podlega intensywnemu krążeniu jelitowo-wątrobowemu, natomiast wydalanie z żółcią jest wiodącą drogą eliminacji wspomnianego związku z organizmu człowieka. Ze względu na słabą rozpuszczalność w wodzie, ogólnoustrojowa biodostępność sylibiny jest niska, natomiast można ją poprawić na różne sposoby, łącząc ją między innymi z witaminą E i fosfatydylocholiną w nowoczesną formę doustnego podania preparatu. Warto również dodać, że farmakokinetyka bioaktywnych substancji zawartych w sylimarynie, w tym sylibiny, może być zmieniona u pacjentów z chorobami wątroby. W fachowej literaturze wykazano, że preparaty sylimaryny i ostropestu plamistego są dobrze tolerowane przez zdecydowaną większość pacjentów, a potencjał interakcji z lekami jest stosunkowo niski.

Jak działa sylimaryna i w jakich dolegliwościach można ją skutecznie wykorzystać?

W dotychczas przeprowadzonych badaniach eksperymentalnych wykazano, iż ostropest plamisty charakteryzuje się głównie właściwościami przeciwzapalnymi, przeciwutleniającymi, immunomodulującymi i przeciwzwłóknieniowymi. Ponadto, sylimaryna wykazuje działanie hepatoprotekcyjne poprzez neutralizację wolnych rodników, zwiększanie zawartości glutationu, hamowanie peroksydacji lipidów i przywracanie funkcji enzymów, tym samym tworząc właściwą stabilizację błony i zapobiegając toksycznemu metabolicznemu uszkodzeniu wątroby. W stosunkowo niedawno opublikowanej systematycznej pracy przeglądowej i metaanalizie, obejmującej randomizowane, kontrolowane badania kliniczne wykazano, że sylimaryna minimalnie zmniejszyła stężenia podstawowych badanych parametrów wątrobowych: AlAT i AspAT w surowicy krwi u pacjentów z niealkoholową chorobą stłuszczeniową wątroby, jednak co istotne bez znaczenia klinicznego. Pomimo, iż zaobserwowane we wspomnianej publikacji obniżenie stężeń ALT i AST we krwi nie przekłada się na wyraźne znaczenie kliniczne, może jednak stanowić ewentualną dodatkową strategię terapeutyczną w kontroli choroby. Z kolei, w innej metaanalizie w której uwzględniono 8 randomizowanych kontrolowanych badań i 587 pacjentów ze zdiagnozowanym niealkoholowym stłuszczeniem wątroby dowiedziono, że sylimaryna może być skuteczna w redukcji stężenia AST i ALT, zwłaszcza gdy jest stosowana samodzielnie. W jeszcze innej, świeżej metaanalizie, uwzględniającej 5 randomizowanych, kontrolowanych badań z łącznym udziałem blisko 1200 pacjentów przyjmujących leki przeciwgruźlicze, odnotowano, że kuracja sylimaryną przyczynia się do umiarkowanego zmniejszenia ryzyka rozwoju uszkodzenia wątroby związanego z przyjmowaniem leków przeciwgruźliczych, już 4 tygodnie po rozpoczęciu suplementacji na skutek znaczącej poprawy czynności wątroby (spadek stężeń: ALT, ALP i AST) u uczestników badania.

Czy warto stosować ostropest plamisty?

Z całą pewnością, rosnąca liczba publikacji naukowych sugeruje pozytywny wpływ sylimaryny obecnej w ostropeście plamistym na poprawę funkcjonowania wątroby, w tym zwłaszcza obniżenia wartości prób wątrobowych u pacjentów z niealkoholową chorobą stłuszczeniową wątroby oraz u chorych z polekowym uszkodzeniem wątroby. Mając na uwadze, aktualny stan wiedzy dotyczący skuteczności preparatów z ostropestem plamistym u pacjentów z chorobami wątroby, niewysoką cenę kuracji oraz dobrą tolerancję sylimaryny przez zdecydowaną większość pacjentów, można poważnie rozważyć włączenie suplementacji wysokiej jakości preparatem farmaceutycznym obfitującym w sylimarynę o przyzwoitej biodostępności u osób z podwyższonymi parametrami wątrobowymi, najlepiej po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Piśmiennictwo:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6348824/  
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30080294  
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4665566/  
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5728929/  
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5526770/  

Źródło fotografii: pixabay.com

Szukasz wsparcia doświadczonego dietetyka klinicznego i/lub sportowego pracującego odpowiedzialnie w oparciu o sprawdzone i rzeczywiście dowiedzione naukowo metody? Zapoznaj się z moją ofertą współpracy.