Choroby sercowo-naczyniowe są obecnie główną przyczyną umieralności, chorobowości i inwalidztwa w Europie oraz Ameryce Północnej. Podwyższone stężenie cholesterolu we krwi (tzw. hipercholesterolemia) jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju licznych schorzeń sercowo-naczyniowych, wśród których można wymienić m.in.: chorobę niedokrwienną serca, udar mózgu, zawał mięśnia sercowego oraz tętniaka aorty brzusznej. Monakolina K na cholesterol jest aktualnie jednym z najskuteczniejszych suplementów diety, które faktycznie obniżają stężenie cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL we krwi.

Monakolina K – co to jest?

Monakolina K jest bioaktywnym związkiem, naturalnie występującym w czerwonym ryżu, który został poddany fermentacji z użyciem czerwonych drożdży (Monascus purpureus). Można zaobserwować, że monakolina K na cholesterol jest bardzo często nazywana naturalną statyną, ponieważ jej struktura chemiczna jest identyczna z lowastatyną. Ponadto sam mechanizm działania monakoliny K jest bardzo zbliżony do statyn, czyli najczęściej przepisywanych leków obniżających stężenie cholesterolu we krwi. Wspomniany już mechanizm działania monakoliny K na cholesterol polega na odwracalnym blokowaniu reduktazy hydroksymetyloglutarylo-koenzymu A (HMG-CoA), która jest ważnym enzymem biorącym udział w produkcji cholesterolu wewnątrz organizmu człowieka oraz kontrolującym jego stężenie we krwi. Efektem działania monakoliny K jest obniżenie cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL (tzw. złego cholesterolu) w surowicy krwi.

Monakolina K na cholesterol – wskazania i zastosowanie

Monakolina K na cholesterol jest uważana obecnie za jeden z najskuteczniejszych suplementów diety obniżających stężenie cholesterolu całkowitego oraz złego cholesterolu we krwi u osób z łagodną i umiarkowaną hipercholesterolemią. Stosowanie monakoliny K na cholesterol może prowadzić do obniżenia o blisko 20% poziomu cholesterolu całkowitego, jak również cholesterolu frakcji LDL w surowicy krwi. Oto najczęściej wymieniane wskazania do zastosowania monakoliny K na cholesterol:

• Pacjenci, u których przeciwwskazane jest stosowanie statyn (np. osoby z chorobami wątroby),
• Osoby z umiarkowaną hipercholesterolemią będące w grupie niskiego lub umiarkowanego ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych,
• Pacjenci, którzy nie tolerują statyn (np. ze względu na uporczywe bóle mięśni i/lub stawów),
• Osoby odmawiające z określonych powodów leczenia statynami.

Czy monakolina K obniża cholesterol?

Monakolina K zawarta w ekstrakcie z czerwonego ryżu oraz polifenole z bergamoty to dwa suplementy diety, które obecnie uznawane są za najskuteczniejsze w leczeniu podwyższonego stężenia cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL we krwi. Przeprowadzone badania pokazały, że u pacjentów regularnie przyjmujących monakolinę K obserwuje się mniejszą częstość występowania incydentów wieńcowych oraz zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Uważa się, że monakolina K zawarta w ekstrakcie ze sfermentowanego czerwonego ryżu jest skutecznym i zarazem bezpiecznym suplementem diety w przypadku leczenia łagodnej i umiarkowanej hipercholesterolemii u osób bez dodatkowych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Jakie główne korzyści zdrowotne wynikają z regularnej suplementacji monakoliny K w zalecanej dawce? Oto najważniejsze z nich (po 6-8 tygodniach suplementacji):

• Obniżenie stężenia złego cholesterolu LDL o 15 do 25%,
• Zmniejszenie poziomu cholesterolu całkowitego o 15 do 25%,
• Obniżenie stężenia triglicerydów o 5 do 10%,
• Zwiększenie poziomu dobrego cholesterolu HDL o 5 do 10%,
• Zmniejszenie stężenia cholesterolu nie-HDL odzwierciedlającego całkowity poziom wszystkich lipoprotein miażdżycorodnych o 15 do 25%,
• Obniżenie poziomu apolipoproteiny B (ApoB) uczestniczącej w rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych o 10 do 15%
• Zmniejszenie stężenia metaloproteinaz macierzy 2 i 9, które odgrywają ważną rolę w rozwoju, progresji i powikłaniach miażdżycy,
• Zmniejszenie stężenia białka C-reaktywnego oznaczonego metodą o wysokiej czułości (hs-CRP), co wskazuje na możliwe właściwości przeciwzapalne monakoliny K,
• Poprawa prędkości fali tętna, sztywności tętnic oraz funkcji śródbłonka naczyń krwionośnych, co może zmniejszać ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych i wskazywać na właściwości kardioprotekcyjne monakoliny K.

Monakolina K na cholesterol – dzienna dawka

Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wydał w 2011 roku oświadczenie zdrowotne, które potwierdza działanie obniżające stężenie cholesterolu całkowitego oraz cholesterolu frakcji LDL we krwi suplementacji ekstraktem ze sfermentowanego czerwonego ryżu w dobowej dawce zawierającej 10 mg monakoliny K. W czerwcu 2023 roku EFSA zatwierdziła stosowanie monakoliny K pochodzącej z ekstraktu z czerwonego ryżu w dawkach mniejszych niż 3 mg na dobę. Wyniki niedawnej metaanalizy uwzględniającej 15 wysokiej jakości badań klinicznych z randomizacją z całościowym udziałem 1012 pacjentów wykazały, że ekstrakt z czerwonego fermentowanego ryżu w dobowej dawce od 200 do 4800 mg dziennie (od 2 do 10 mg monakoliny K) wydaje się być bezpieczną i skuteczną metodą leczenia podwyższonego stężenia cholesterolu oraz innych lipidów we krwi (głównie triglicerydów i apolipoproteiny B).

Warto mieć na uwadze, że monakolina K na cholesterol stanowi jedynie uzupełnienie, a nie równorzędną alternatywę modyfikacji dotychczasowego stylu życia. Do skutecznych metod zmniejszających stężenie cholesterolu całkowitego i cholesterolu frakcji LDL we krwi w przypadku łagodnej i umiarkowanej hipercholesterolemii zalicza się: redukcję nadmiernej masy ciała, zwiększenie tygodniowej aktywności fizycznej, zmniejszenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych, unikanie konsumpcji tłuszczów trans i zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego w diecie. Koniecznie zobacz mój wpis blogowy poruszający tematykę diety obniżającej cholesterol.

Czy Monakolina K jest szkodliwa?

Wedle aktualnych wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczących profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej, suplementy diety pozyskiwane z czerwonego ryżu drożdżowego nie są obecnie zalecane z uwagi na to, że mogą przyczyniać się do wystąpienia działań niepożądanych u niektórych osób. Wskazuje się, że monakolina K zawarta w sfermentowanym czerwonym ryżu może powodować łagodne bóle mięśni u pacjentów, którzy nie tolerują również nawet minimalnych dawek statyn. Poza tym istnieją także obawy dotyczące wystąpienia u niektórych osób innych dolegliwości mięśniowo-szkieletowych, zaburzeń żołądkowo-jelitowych, uszkodzenia wątroby i/lub nerek oraz bólów i zawrotów głowy, zwłaszcza w przypadku przyjmowania monakoliny K na cholesterol w dobowej dawce wynoszącej co najmniej 10 mg.

Przeprowadzone badania (w tym metaanalizy RCTs) pokazały jednak, że stosowanie monakoliny K na cholesterol w dziennej dawce od 3 do 10 mg wiąże się z minimalnym ryzykiem wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych. Suplementacja ekstraktem z fermentowanego czerwonego ryżu zawierającym monakolinę K w celu obniżenia cholesterolu wydaje się być ogólnie dobrze tolerowana i bezpieczna u większości osób z umiarkowanie podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi. Obecnie zalecana maksymalna dobowa dawka monakoliny K wynosząca 3 mg w zasadzie minimalizuje ryzyko wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych ze strony mięśni szkieletowych oraz wątroby. Oznacza to, że monakolina K nie jest szkodliwa dla zdrowia człowieka w zalecanych dawkach. Warto również pamiętać o tym, że należy wybierać preparaty z monakoliną K na podwyższony cholesterol tylko tych producentów, którzy mogą pochwalić się wiarygodnymi certyfikatami braku zanieczyszczeń, zwłaszcza cytryniną powodującą uszkodzenie nerek.

Darmowe treści publikowane na blogu są dla Ciebie przydatne? Jeśli tak, postaw mi wirtualną kawę. Dziękuję, pozwoli mi to publikować więcej wartościowych i bezpłatnych artykułów.

Monakolina K na cholesterol – dlaczego wycofano wyższe dawki?

Monakolina K na cholesterol jeszcze do niedawna była dostępna w preparatach zawierających ekstrakt z czerwonego ryżu w dobowej dawce wynoszącej 10 mg. Obecnie jest to zwykle 3 mg. Otóż 22 czerwca 2022 roku weszło w życie Rozporządzenie Komisji Europejskiej 2022/860, z którego wynika, iż dopuszczone do obrotu są obecnie tylko i wyłącznie suplementy diety zawierające do 3 mg monakoliny K. Stąd też wszystkie preparaty zawierające dotychczas powyżej 3 mg monakoliny K w pojedynczej dawce zostały wycofane ze sprzedaży przez wzgląd na bezpieczeństwo konsumentów. Wszyscy producenci suplementów diety zawierających ekstrakt z czerwonego ryżu są również zobligowani do umieszczania na etykiecie swoich produktów informacji o tym, że nie należy przekraczać 3 mg monakoliny K dziennie. Oprócz tego na opakowaniu preparatu z czerwonym ryżem drożdżowym powinna znajdować się informacja mówiąca o tym, że monakoliny K nie powinny przyjmować kobiety ciężarne i karmiące piersią, dzieci i młodzież w wieku do 18. roku życia, osoby starsze w wieku powyżej 70. lat, a także pacjenci stosujący już leki obniżające poziom cholesterolu we krwi (np. statyny).

Monakolina K na cholesterol – przeciwwskazania

Wiemy już, że monakolina K na cholesterol może wywoływać łagodne objawy niepożądane u niektórych pacjentów, a już zwłaszcza tych nietolerujących nawet niewielkich dawek statyn. Istnieją natomiast ściśle określone przeciwwskazania do stosowania monakoliny K na cholesterol. Po preparaty zawierające w swoim składzie monakolinę K nie powinny sięgać:

• kobiety ciężarne,
• kobiety karmiące piersią,
• dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia,
• osoby starsze powyżej 70. roku życia,
• pacjenci z zaburzeniami czynności wątroby, nerek i/lub mięśni,
• pacjenci regularnie przyjmujący leki zmniejszające stężenie cholesterolu (zwłaszcza w wysokich dawkach).

Monakolina K na cholesterol – z czym nie łączyć monakoliny?

Monakolina K na cholesterol może wchodzić w interakcje z niektórymi produktami spożywczymi, lekami oraz innymi suplementami diety. Łączenie monakoliny K z określonymi produktami żywnościowymi (głównie sokiem grejpfrutowym), lekami i suplementami diety może niepotrzebnie zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. Stąd też monakoliny K na cholesterol nie powinni stosować pacjenci regularnie przyjmujący poniższe leki:

• Antybiotyki makrolidowe (azytromycynę, erytromycynę i klarytromycynę),
• Azotowe leki przeciwgrzybicze,
• Cyklosporynę (silny lek o działaniu immunosupresyjnym),
• Fibraty (leki wykorzystywane w leczeniu zaburzeń lipidowych),
• Inhibitory proteazy HIV,
• Nefazodon (lek przeciwdepresyjny),
• Niacynę (witaminę B3),
• Pochodne kumaryny (leki zmniejszające krzepliwość krwi).

Jeśli potrzebujesz konsultacji dietetycznej, pamiętaj o tym, że mój kalendarz jest dla Ciebie otwarty. Sprawdź najbliższe wolne terminy i skorzystaj z fachowej pomocy.

Artykuły opublikowane na blogu mateuszdurbas.pl nie stanowią profesjonalnej porady medycznej, ani wskazówki dietetyka indywidualnie dopasowanej do potrzeb pacjenta. Przedstawione informacje stanowią tylko i wyłącznie ogólne zalecenia, które nie mogą stanowić podstaw do wprowadzenia określonej diety, leku, czy suplementu diety. Przed podjęciem jakichkolwiek działań mających istotny wpływ na życie, zdrowie oraz samopoczucie psychofizyczne koniecznie trzeba skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą, aby uzyskać fachową i zindywidualizowaną pomoc medyczną.

UWAGA - kopiowanie oraz rozpowszechnianie treści jest zabronione przez Mateusz Durbas Dietetyk Kliniczny i Sportowy ©2024. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.).

Źródło fotografii: pixabay.com.

Piśmiennictwo:        

1. Wożakowska-Kapłon B., Salwa P.: Monakolina — pomost między prozdrowotną modyfikacją diety a farmakoterapią hipercholesterolemii. Folia Cardiologica 2016; 11, 4: 318–326.
2. Arent-Piotrowska K.: Hipercholesterolemia – zmora dzisiejszych czasów. Co zrobić, by zapobiec jej konsekwencjom w świetle aktualnych zaleceń kardiologicznych. Probl Hig Epidemiol 2018, 99(2): 108-113.
3. Malec M.: Monakolina K – naturalna statyna. Farm Pol, 2019, 75(7): 365–368.
4. Fogacci F, Banach M, Mikhailidis DP, et al.: Safety of red yeast rice supplementation: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Pharmacol Res. 2019 May;143:1-16.
5. Cicero AFG, Fogacci F, Zambon A.: Red Yeast Rice for Hypercholesterolemia: JACC Focus Seminar. J Am Coll Cardiol. 2021 Feb 9;77(5):620-628.
6. Peng D, Fong A, Pelt AV.: Original Research: The Effects of Red Yeast Rice Supplementation on Cholesterol Levels in Adults. Am J Nurs. 2017 Aug;117(8):46-54.
7. Righetti L, Dall'Asta C, Bruni R.: Risk Assessment of RYR Food Supplements: Perception vs. Reality. Front Nutr. 2021 Dec 7;8:792529.
8. Li P, Wang Q, Chen K, et al.: Red Yeast Rice for Hyperlipidemia: A Meta-Analysis of 15 High-Quality Randomized Controlled Trials. Front Pharmacol. 2022 Jan 17:12:819482.
9. Liasi E, Kantilafti M, Hadjimbei E, et al.: Monacolin K supplementation in patients with hypercholesterolemia: A systematic review of clinical trials. Semergen. 2024 May-Jun;50(4):102156.
10. Norata GD, Banach M.: The Impact of Red Yeast Rice Extract Use on the Occurrence of Muscle Symptoms and Liver Dysfunction: An Update from the Adverse Event Reporting Systems and Available Meta-Analyses. Nutrients. 2024 Feb 2;16(3):444.