Wpływ przyjmowania metforminy na ryzyko niedoboru witaminy B12

Metformina jest obecnie najczęściej stosowanym lekiem przeciwcukrzycowym, bowiem niemal wszystkie wytyczne towarzystw naukowych w dziedzinie diabetologii na całym świecie zalecają jej przyjmowanie jako leku pierwszego rzutu w leczeniu pacjentów z cukrzycą typu 2 [1]. Ponadto, metformina jest także często wykorzystywana w leczeniu innych stanów związanych z występowaniem oporności na insulinę, takich jak chociażby zespół policystycznych jajników (PCOS).

 

Dowiedziono, że metformina wykazuje korzystny wpływ na ubytek masy ciała, metabolizm węglowodanów i ochronę naczyń krwionośnych [1]. Biorąc w dodatku pod uwagę jej potencjalne działanie przeciwnowotworowe i to, że obecnie prowadzonych jest także szereg badań u osób bez cukrzycy, warto wspomnieć, że jej długotrwałe przyjmowanie może wiązać się również z istotnymi skutkami ubocznymi [1, 2]. Między innymi stwierdzono, że u pacjentów długotrwale leczonych metforminą istnieje wyraźnie zwiększone ryzyko rozwoju niedokrwistości, co może być spowodowane obniżeniem stężenia witaminy B12 w surowicy krwi.

 

W dotychczas przeprowadzonych badaniach zauważono, że 30 % pacjentów leczonych metforminą przez długi okres czasu doświadczyło zaburzeń wchłaniania witaminy B12 i obniżenia jej stężenia w surowicy krwi od 14 % do nawet 30 % [1]. W jednym z największych jak dotąd prospektywnych, kontrolowanych badań klinicznych z randomizacją, które oceniały poziomy witaminy B12 u pacjentów z cukrzycą typu 2, długotrwale leczonych metforminą wykazano, że trwająca ponad 4 lata terapia metforminą skutkowała zmniejszeniem stężenia witaminy B12 o 19 %, zwiększeniem stężenia homocysteiny o 5 % oraz wiązała się z 11-krotnym wzrostem ryzyka niskiego poziomu witaminy B12 w porównaniu z placebo [3].

 

Witamina B12 jest niezbędnym składnikiem odżywczym dla zachowania optymalnego zdrowia [1]. Odgrywa ona ważną rolę w funkcjonowaniu mózgu i układu nerwowego, metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów oraz w tworzeniu czerwonych krwinek. Oprócz wzrostu ryzyka wystąpienia anemii, niedobór witaminy B12 może zwiększać również nasilenie neuropatii obwodowej u pacjentów z cukrzycą typu 2. Ponadto, ze względu na to, iż witamina B12 uczestniczy w najważniejszym szlaku metabolizmu homocysteiny, obniżenie jej stężenia z reguły prowadzi do wzrostu stężenie homocysteiny w osoczu krwi, co jest silnie związane z rozwojem choroby sercowo-naczyniowej u pacjentów z cukrzycą i zespołem policystycznych jajników.

 

W 2014 roku w renomowanym czasopiśmie PLoS One ukazała się systematyczna praca przeglądowa, uwzględniająca 6 randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych z całościowym udziałem 816 uczestników, której celem była ocena wpływu metforminy na stężenie witaminy B12 [1]. W niniejszej metaanalizie wykazano, że metformina przyczyniła się do obniżenia stężenia witaminy B12 u pacjentów z cukrzycą typu 2 i PCOS w sposób zależny od dawki. Analiza podgrup z kolei ujawniła, że ​​metformina przyjmowana w wyższej dawce może znacznie zmniejszyć stężenie witaminy B12.

 

W innym systematycznym przeglądzie fachowego piśmiennictwa i metaanalizie z 2016 roku, brytyjscy naukowcy z londyńskiego Uniwersytetu of Surrey zaobserwowali związek między stosowaniem metforminy a niższym poziomem witaminy B12 średnio o 57 pmol/L po okresie leczenia trwającym od 6 do 9 tygodni, co prowadzi do jawnego niedoboru, bądź wystąpienia granicznego stężenia witaminy B12 u niektórych pacjentów z cukrzycą typu 2 [4].

 

Przypuszcza się, że obserwowany w licznych badaniach naukowych niedobór witaminy B12 ściśle związany ze stosowaniem metforminy występuje przede wszystkim z powodu upośledzenia wchłaniania witaminy B12 [5]. Pomimo, iż pierwotne hipotezy obejmowały zmianę metabolizmu kwasów żółciowych, przerost flory bakteryjnej w jelicie cienkim lub wpływ na wydzielanie czynnika wewnętrznego IF, obecnie najbardziej akceptowanym wyjaśnieniem występowania tego zjawiska jest wpływ metforminy na zależne od wapnia działanie błony odpowiedzialnej za produkcję czynnika wewnętrznego IF ułatwiającego proces wchłaniania witaminy B12 w końcowym odcinku jelita cienkiego.

 

Przeczytaj cały artykuł z uwzględnionym fachowym piśmiennictwem na blogu Muscle Zone

Źródło fotografii: pixabay.com

 

Szukasz wsparcia doświadczonego dietetyka klinicznego i/lub sportowego pracującego odpowiedzialnie w oparciu o sprawdzone i rzeczywiście dowiedzione naukowo metody? Zapoznaj się z moją ofertą współpracy.

powrót do listy

Partnerzy